İsrail’de hükümetin hazırladığı yaklaşık 8 milyar dolarlık ek “savaş bütçesinde”, Ultra Ortodoks nüfus ve yasa dışı Yahudi yerleşim yerlerine ayırdığı fonlar, “savaş kabinesi” olarak adlandırılan “Acil Durum Hükümeti”nde çatlağa yol açtı.
Times of Israel’in haberine göre, İsrail’de 7 Ekim’den sonra kurulan savaş kabinesinin üyesi ve eski Savunma Bakanı Benny Gantz, hükümetin hazırladığı ek savaş bütçesindeki Ultra Ortodoks nüfus ve yasa dışı Yahudi yerleşim yerleri için örtülü ödenekten ayrılan payın olduğu gibi kalması durumunda, “aleyhte oy kullanacağını” belirtti.
Gantz, eski siyasi rakibi ve şimdiki koalisyon ortağı Başbakan Binyamin Netanyahu’ya yazdığı mektubunda, hükümetin “savaşla ilgili olmayan tartışmalı adımlara büyük meblağlar ayırmasının milli dirayeti ve toplumsal bütünlüğü” zarara uğratacağını belirterek, “Hükümetin buna uygun davranmasını” istedi.
İsrail’deki tüm fonların şu anda “savaş ihtiyaçlarına” aktarılması gerektiğini savunan Gantz, teklifin bu haliyle gelmesi durumunda aleyhte oy kullanacağını ve “sıradaki adımları değerlendireceklerini” ifade ederek, hükümetten ayrılma tehdidinde bulundu.
Başbakan’dan savaş kabinesi müttefikine rest
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ofisinden yapılan yazılı açıklamada, Gantz’ın taleplerinin kabul edilmediği ve “savaşın ihtiyaçlarına cevap verecek” bütçenin bugün kabineye getirileceği kaydedildi.
“Gelecek 90 günde savaş ihtiyaçlarında kullanılmak üzere eşi görülmemiş, yaklaşık 8 milyar dolar değerinde bir bütçe sunulacağı” belirtilen açıklamada, hükümetin örtülü ödeneğindeki yaklaşık 420 milyon doların halihazırda kesildiğini ve savaş harcamalarında kullanıldığı ifade edildi.
“Savaş bütçesinde” yasa dışı Yahudi yerleşim yerlerinin payı değişmedi
İsrail Kamu Hazinesinin açıkladığı bilgilere göre, yasa dışı Yahudi yerleşim yerlerine desteğiyle tanınan, aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in kabineye sunduğu ek 8 milyar dolarlık bütçe, ülkedeki cari açığın arttırılması, örtülü ödenekten kesinti yapılması ve bazı bakanlıkların fonunu kesilmesiyle oluşturulacak.
Smotrich, mayıs ayında kabul edilen 2023-2024 devlet bütçesinde örtülü ödenekten yasa dışı Yahudi yerleşim yerlerine ayrılan yaklaşık 80 milyon dolar ve Ultra Ortodoks Yahudi kesimin eğitim ve kültürel faaliyetlerine ayrılan 54 milyon dolardaysa kesintiye gitmedi.
İsrail’de silah altına alınan askerler, ordu harcamaları, çatışmalar nedeniyle evlerinden tahliye edilenler ve zarar gören işletmelere yeterli fon ayrıldığını savunan Maliye Bakanı, Yahudi yerleşimler ve Ultra Ortodoks kesime ayırılan paranın, hükümetin hazırladığı bütçenin yanında “cep harçlığı” gibi kaldığını ileri sürdü.
Ekonomik göstergelerde “kırmızıların” sayısı artıyor
İsrail Merkez Bankası, bu ay başında yaptığı uyarıda, Hazine’nin kesintilerinin yetersiz olduğu, hükümetin mevcut giderleri finanse etmesi için ek ödenekleri harcaması gerektiğini belirtmişti.
Maliye Bakanlığının açıkladığı rakamlar, 7 Ekim’den sonra geçen yaklaşık bir aylık sürede, devletin 8 milyar dolar civarında borçlandığını ortaya koymuştu.
İsrail bütçesine, Gazze’ye aralıksız şekilde saldıran ordunun giderleri, silah altına aldığı yaklaşık 350 bin yedek askere vergi muafiyeti, ek mali destek, vergi indirimleri, çatışma bölgelerinden tahliye edilenlerin konaklaması gibi birçok masraf yüklenmişti. Yedek askerlerin iş gücü ve aktif tüketimden çekilmesi de üretim ve ekonomik hareketliliği zayıflatmıştı.
İsrail’in ekonomi gazetesi “Calcalist”, savaşın toplam maliyetinin yaklaşık 51 milyar doları geçeceğini yazmıştı.
Dolar karşısında düşüş trendine giren yerel para birimi şekel, son 10 yılın en düşük seviyesine gerilemişti.
Merkez Bankasının para birimini korumaya çalışmasıyla İsrail’in döviz rezervlerinde azalma kaydedilmişti.
